Pusula Nedir? Nasıl Seçilir?

Pusulanın Yapısı
Pusula, yerin manyetik alanı ile çalışarak yön gösteren cihazdır. Doğada kullanılacak pusulada bulunması gereken temel özellikler şunlardır:

- Serbest dönebilen manyetik iğne, bir ucu diğerinden farklı (kırmızı) renkte olur ki kuzey kolay bulunur.
- Döner kapsül, içi sıvı doludur ve pusula iğnesi bulunur. Kapsülün görevi iğnenin titreşmesini azaltarak daha doğru okuma sağlamaktır.
- Kapsül çevresindeki bilezik 2 derece gösterge ile 0-360 derece arasında dereceler işaretlenir.
- Yön oku ve ona paralel meridyen çizgileri, iğnenin altında yer alır ve kapsül ile beraber döner.
- Referans çizgisi- açı buradan okunur.
- Pusula tabanının dikdörtgen şeklinde ve şeffaf olması, Gidilecek Yön Oku bulunması ve kenarının uzun olması kullanımı kolaylaştırır.
- Cetvel, metrik ve inch olarak işaretlenmiş. Kısa mesafe ölçümlerini kolaylaştırır.

Şart olmasa da, bir pusulanın kullanımını kolaylaştıracak ve doğada gerek duyulabilecek ek özellikler şu şekilde listelenebilir:

- Ayna kerteriz almanızı kolaylaştırır, ayrıca acil durumlarda sinyal vermel ve ışın odaklamak için kullanılabilir.
- Ayarlanabilir bir deklinasyon (manyetik sapma) oku. Kolayca ve güvenilir bir şekilde manyetik sapmayı düzeltmenize yarar. Pusula fiyatını çok arttırmakla beraber kullanmanız gerektiğinde çok mantıklı bir yatırım olduğunu anlarsınız.
- Klinometre (eğim ölçer) , arazideyken yamacın eğimini ölçmenize yarar.
- Büyüteç, haritada iş içe geçmiş işaretleri okumayı kolaylaştırır.
- Romer cetvelleri. 1:25 000 başta olmak üzere çeşitli ölçekler için hazırlanmış bu cetveller haritada koordinat okuma - işaretleme işlemlerin çok hızlı ve doğrulukla yapmanızı sağlar.
- Pusula taşıma ipi, sadece taşımak için değil haritadan mesafe ölçmek için kullanılır.
- Su terazisi ve gece aydınlatması bazı özel amaçlı pusulalarda opsiyonel olarak kullanılabilir.

Pusula Çeşitleri

Doğada kullanılan modern pusulaların çeşitleri standart plaka (a), aynalı (b), askeri (d) ve kutu(prismatik) (c) olarak sıralanabilir. Askeri tip ve kutu pusulalar doğa sporcusunun ihtiyaç duymadığı kadar hassas ölçüm yapabilirler, bu sebeple biraz daha kullanımları daha karmaşıktır. Çoğu kişinin ihtiyacı standart ya da aynalı pusulalardır. Oryantiring yapmak için ise en kullanışlı model parmak pusulalardır (e). Haritaya takılan ataç pusulalar (f) temel oryantiring için uygundur; tek başına veya yedek olarak taşınabilir. Belli başlı markaları Silva, Suunto, Recta ve Brunton'dur.

Oryantiring Pusulası
Oryantiring, temeli koşmak ve hız olan bir spordur. Pusulanın kolay kullanılması, rahat ve hızlı okunması, koşarken iğnesinin titrememesi, iğnenin ani yön değişikliklerine hızla tepki vermesi (tercihen hiç yön değiştirmemesi) istenir. Bu yüzden yarışma tipleri son derece hassas iğnelere sahiptir. Son yıllarda parmak veya bilekte taşındığı için haritayı tutmayı ve okumayı kolaylaştıran modeller yaygın olarak tercih edilmektedir. SPECTRA renk sistemi hızlı pusula okuma için geliştirilen yalın ve güvenilir bir sistemdir.
 

Oryantiring Sporu ve Pusula Kullanımı
Spora yeni başlayanların kavraması ve kabul etmesi gereken en önemli nokta şudur: Oryantiring harita okumaya dayanır. Pusula, haritayı doğru yöne çevirmeye (yönüne koymaya) ve belirli seviyenin üzerinde daha hızlı ilerlemek için kullanılır. Oryantiringçi çok nadir olarak tamamen pusula ile yön bulur. İyi bir oryantiringçi pusulanın sadece nasıl kullanımını değil ne zaman kullanılacağını da iyi bilir.

SILVA 1-2-3 Yöntemi ve SILVA SPECTRA Sistemi öğrenmesi ve uygulaması çok kolay tekniklerdir.

Pusulaları Kullanırken ve Saklarken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Pusula, Dünyamızın manyetik alanı etkisiyle çalıştığı için, yere paralel tutarak kullanılması gerekir.

Pusulayı doğru tutuş, pusulanın yön oku (yani pusulanın önü) vücudumuzun önünde ve tam karşımıza bakacak şekilde olmasıdır. Pusulayı eliniz veya bileğiniz ile değil, bütün vücudunuzu çevirerek döndürmelisiniz. Aksi takdirde bir miktar sağa veya sola kayarak ilerlersiniz.

Elektro manyetizma prensibi ile çalışan pusula yüksek gerilim hatları, radyo vericileri, GSM telefonları, vb manyetik alan üreteçlerinin yakınında doğru çalışmaz. Aynı nedenden dolayı taşıtlar, çelik yapılı binalar ve hatta demir malzemeli bir masa manyetik iğneyi saptıracaktır.

Pusulayı güçlü mıknatıs ve üreteçlerden (hoparlör, trafo, vb) uzak tutmak gerekir. Pusula iğnesinin manyetikliği bozulduğunda dengeye gelme süresi uzayabilir, hatta bazı durumlarda tam ters yön gösterebilir. Pusulalar sıcaklık ve basınç değişimlerinden de etkilenirler. Kapsül içindeki sıvı 1500mt yükseklikten sonra içinde kabarcıklar oluşturmaya başlar. Genelde tekrar alçalınca bunlar kaybolur. Ancak aşırı sıcak ve soğuk koşullarda uzun süre kalan pusulalarda oluşan kabarcıklar kalıcı olabilir. Pusulaların yaz aylarında araçların ısınan bölümlerinde saklanması ömrünü hızla bitirebilir.

Pusulalar şiddetli darbelerden de etkilenebilir: Kapsül veya diğer bölümleri kırılabilir, iğne yuvasından çıkabilir. Sert darbelerden korumanız gerekir.
 

(Kaynak: Oryantiring TR )